سوالات متداول نجومی شما را در این مطلب پاسخ داده ایم. چندی پیش در صفحه اینستاگرام رسانه راه شیری از شما دوستان عزیز درخواست کردیم تا سوالات خود را در مورد نجوم، ستاره شناسی، فضا و ….. از ما بپرسید تا به آنها پاسخ دهیم. با راه شیری همراه باشید تا به بررسی پاسخ این سوالات بپردازیم.
سوالات متداول نجومی
اگر جهان تخت باشد آیا به این معنی است که مقدار ماده در جهان بی نهایت است؟ در این صورت با تئوری بیگ بنگ در تضاد است یا خیر؟
چگالی ماده و انرژی در جهان یا امگا (Ω)، پارامتری است که تعیین می‌کند شکل جهان به چه صورت است. اگر مقدار آن بزرگتر از یک باشد، جهان کروی است، اگر مقدار آن کوچکتر از یک باشد، جهان هذلولی است و اگر دقیقا برابر با یک باشد شکل جهان تخت است.(شکل زیر)
اگر امگا خیلی کوچک بود آنگاه جهان بسیار سریع منبسط و خنک می‌شد اما اگر امگا خیلی بزرگ بود، جهان به سرعت و قبل از شکل گرفتن فرو می‌پاشید. امروز هیچکدام از این اتفاق ها نیفتاده و جهان همچنان در حال پیشروی و منبسط شدن است. بنابراین چگونه است که مقدار امگا با ضریب خطای بسیاری کمی نزدیک به یک است؟ پاسخ این پرسش در دل فرضیه ای به نام تورم کیهانی است که می‌گوید جهان اولیه با سرعتی بسیار بالاتر از سرعت نور منبسط شده و همین باعث تخت شدن جهان (نزدیک بودن پارامتر امگا به یک) شده است.
اما در مورد مقدار ماده در جهان باید گفت که جهان از سه چیز تشکیل شده است: ماده معمولی، ماده تاریک و انرژی تاریک. در مطلب “فضا چیست؟” در این مورد صحبت کردیم و گفتیم که ماده معمولی که به آنها باریون (تشکیل شده از الکترون، نوترون و پروتون) می‌گویند، تنها کمتر از 5 درصد جهان را تشکیل داده است.
زمان چیست؟
پاسخ به این سوال کمی دشوار است و باید به آن در یک مطلب جداگانه پرداخت چرا که از گذشته تا کنون فلاسفه و اندیشمندان بسیاری سعی کردند تا به این سوال پاسخ دهند تا جایی که ارسطو، فیلسوف یونانی در مورد زمان می‌گوید:”زمان ناشناخته ترین ناشناخته هاست”. اما اگر بخواهیم خیلی عمیق نشویم و به پاسخی ساده و فیزیکی بسنده کنیم، می‌توانیم بگوییم “زمان همان چیزی است که یک ساعت نمایش می‌دهد.”
قبل از طلوع آفتاب نورهای ستاره مانندی مشاهده می‌شود که حرکت کرده و پس از مدتی غیب می‌شوند. اینها چه اجرامی هستند؟
با احتمال بسیار بالا این اجسام نورانی متحرک، ماهواره ها هستند. ماهواره ها دارای پنل های خورشیدی هستند و انرژی مورد نیاز برای حرکت خود را از خورشید می‌گیرند. هنگامی که نور خورشید به این پنلها برخورد می‌کند، بازتاب آن به سمت زمین، ماهواره را مانند یک ستاره متحرکت نمایش می‌دهد و آز آنجایی که ماهوراه در حال حرکت است، به مرور زاویه اش با خورشد و زمین تغییر کرده و این عمل باعث می‌شود تا زاویه بازتاب نور خورشید از بین برود و نور ماهواره رفته رفته کم شود تا جایی که دیگر قابل رویت نباشد. به دو عکس زیر توجه کنید.
شما حتی میتوانید با استفاده از برنامه های نجومی سیر حرکت این ماهواره ها را مشاهده کرده و در زمان مشخص به رصد انها بپردازید. یکی از ماهواره های بسیار جالب برای رصد، ایستگاه فضایی بین المللی است.در وبسایت Heavens Above میتوانید مسیر حرکت ایتسگاه فضایی و دیگر ماهواره ها را مشاهده کنید.
آیا قبلا در مریخ موجود زنده ای مانند انسان که هوشمندانه عمل کند وجود داشته است؟
در سال های اولیه شکل گیری منظومه شمسی، مریخ مکان بسیار مناسبی برای شکل گیری حیات بود. یافته های جدید مریخ نوردهای ناسا نشان می‌دهد که در گذشته در سیاره مریخ آب وجود داشته است اما به دلیل میدان مغناطیسی و گرانش ضعیف این سیاره، بادهای خورشیدی سبب بخار شدن این آبها شده است.
مریخ نوردها همچنین شواهدی از وجود آب در زیر سطح مریخ و همچنین نشانه هایی قطعی از وجود متان در این سیاره پیدا کرده اند.دانشمندان معتقدند که این متان یا بر اثر زندگی باکتری ها به وجود می آیند یا بر اثر فعالیت های آتشفشانی که قبلا در مریخ وجود داشتند. اما اینکه آیا در گذشته در مریخ وجود زنده ای وجود داشته یا هنوز هم وجود دارد فعلا بدون پاسخ باقی مانده است. ضمنا هیچ نشانه ای از موجودات زنده هوشمند نه در سیاره مریخ بلکه در هیچ کجای دیگر منظومه شمسی نیز ثبت نشده است.
هفت آسمان چیست؟
کیهان شناسی دینی روشی توضیحی است که در مورد نحوه شکل گیری کیهان بر اساس سنت های دینی، باستانی و اسطوره ای توضیح می‌دهد. مفهوم هفت آسمان را می‌توان در کیهان شناسی دینی جستجو کرد و ارزش تاریخی دارد و چنین مفهومی امروزه از نظر علمی از درجه اعتبار ساقط است.
ابرنواختر چگونه ایجاد می‌شود؟
ابرنواختر ها دو گونه اند. ابرنواخترهای گونه اول در ستاره های دوتایی بسیار نزدیک به هم رخ می‌دهد. زمانی که در یک سامانه ستاره ای دوتایی، مواد از سمت یک ستاره به سمت ستاره دیگر جاری شود، جرم ستاره دوم بیشتر شده و فرو می‌ریزد و باعث ایجاد ابرنواختر می‌شود.
ابرنواختر های گونه دوم زمانی ایجاد می‌شوند که سوخت هیدروژن یک ستاره پر جرم تمام شود یا به عبارت دیگر، ستاره به پایان عمر خود برسد. زمانی که یک ستاره سوخت خود را می‌سوزاند عناصری مانند : سدیم، نئون، منیزیم، سیلیکون، آرگون، کلسیم، کروم، نیکل و منگنز شکل می‌گیرند.
گرمای حاصل از سوختن این عناصر فشار ایجاد می‌کند. این فشار ایجاد شده در مقابل گرانش ستاره قرار می‌گیرد و با برقرار شدن تعادل بین نیروی گرانش و نیروی فشار حاصل از سوختن عناصر، نیروهای ستاره متعادل شده و ستاره به حیات خود ادامه می‌دهد تا جایی که سوخت ستاره کم و کم تر می‌شود و این به معنای کاهش نیروی فشار و غلبه نیروی گرانش بر آن است. همین امر باعث فروپاشی ناگهانی ستاره شده و ابرنواختر به وجود می‌آید.
علت گرانش ایجاد شده در کیهان چیست؟
نیوتون پی برد که نیرویی مرمروز وجود دارد که باعث می‌شود سیارات در مدار خود حرکت کنند. بعدها انیشتین در نظریه نسبیت توضیح داد که فضا و زمان در هم تنیده هستند و از ان به عنوان پیوستاری بنام فضا-زمان نام برد. او توضیح داد که اجسام پر جرم میتوانند صفحه فضا-زمان را خم کنند و این خمیدگی همان گرانش است. بنابراین گرانش خمیدگی است که اجسام پر جرم در صفحه فضا-زمان ایجاد می‌کنند.
چراه ماه در روز قابل مشاهده است؟
ماه کاملا تاریک است و هیچ نوری از خود ندارد و دلیل اینکه ما می‌توانیم ماه را در شب ببینیم، بازتاب نور خورشید توسط ماه است. با این حال چگونه است که بعضی اوقات ماه را در روز می‌توان رصد کرد؟ بخاطر این که ماه به اندازه کافی روشن است تا در زمینه آبی آسمان رویت شود. حتی اگر یک تلسکوپ داشته باشید خواهید توانست بعضی از سیارات را هم در طول روز رصد کنید.
اما دلیل دیگر این امر به موقعیت ماه در آسمان مربوط است. وقتی ماه به دور زمین می‌چرخد، زمین هم همزمان به دور خورشید می‌گردد. این گردش‌ها سبب ایجاد حرکاتی از ماه و خورشید می‌شوند که ما در آسمان می‌بینیم. و به این خاطر، ماه فقط یک بار در طول ماه قمری در یک خط با خورشید قرار می‌گیرد – که ما آن را ماه کامل می‌نامیم.
به این معنی که ماه دقیقا از نقطه‌ای بالا می‌آید که خورشید دقیقا از همان نقطه غروب می‌کند، و برعکس.
در بقیه طول ماه که حدودا ۲۹.۵ روز ادامه دارد، خورشید و ماه دیگر در یک خط قرار نمی‌گیرند و این می‌تواند باعث شود که قبل از غروب کردن خورشید، ماه طلوع کند. البته این اتفاق به قبل یا بعد از تشکیل ماه کامل بستگی دارد.
بهترین زمان برای مشاهده ماه در طول روز زمانی است که ماه در زاویه ۹۰ درجه‌ای نسبت به خورشید قرار داشته باشید – یعنی ماه در اولین یا آخرین یک‌چهارم فاز خود قرار داشته باشد. در طول ماه جدید، شما نمی‌توانید ماه را در شب در آسمان مشاهده کنید زیرا روی نورانی ماه پشت به زمین قرار دارد. در این زمان ماه در روز هنوز قابل مشاهده است اما چون به خورشید خیلی نزدیک است، روشنایی زیاد خورشید باعث می‌شود تا ماه دیده نشود.
تفاوت ماه گرفتگی با ماه نو و ماه کامل چیست؟
ماه گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که زمین، بین ماه و خورشید در یک راستا قرار بگیرد. در این حالت سایه زمین به روی ماه افتاده و ماه تاریک می‌شود در حالی که ماه نو حالتی است که ماه بین خورشید و زمین قرار می‌گیرد. در این حالت نور خورشید به طرفی از ماه می‌تابد که پشت به زمین است.(عکس زیر)
ماه کامل دقیقا برعکس این حالت است. یعنی زمین بین ماه و خورشید قرار می‌گیرد اما نه در یک راستا و این باعث می‌شود تا نور خورشید به ماه برخورد کرده و ماه دیده شود.
آیا عکسی از زمین از فاصله دورتر از ایستگاه فضایی ثبت شده است؟
عکسهای بسیار زیادی از زمین در فواصل مختلف و دورتر از ایستگاه فضایی گرفته شده است. “نقطه آبی کمرنگ” تصویر معروفی از زمین است که وویجر یک آن را از فاصله 6 میلیارد کیلومتری گرفته است. در این عکس، زمین مانند یک نقطه آبی کمرنگ به نظر می‌رسد.
وویجرها چه اطلاعاتی ارسال می‌کنند و کشفیات جدید آنها چیست؟
وویجرها برای بررسی سیارات گازی منظومه شمسی پرتاب شدند و پس از انجام ماموریت خود راهی خارج از منظومه شمسی شده و همچنان در حال حرکت هستند اما به مراتب با زیاد شدن فاصله آنها با سیاره زمین، امواج آنها باید برای رسیدن به زمین مدت زمان بسیاری را طی کنند. به همین دلیل در طی این فاصله دچار افت کیفیت می‌شوند و به صورت پالس‌های بسیار ضعیف در زمین دریافت می‌شوند. و پیش بینی می‌شود به زودی ارتباط آنها با زمین قطع شود.
سن جهان را چگونه محاسبه می‌کنند؟
ساده ترین روش برای سنجش عمر جهان بر اساس اندازه گیری انبساط کیهانی است. بر این اساس، فاصله کنونی دورترین نقاط کیهان از یکدیگر و سرعت دور شدن آنها از هم نشان می دهد این انبساط در چه زمانی آغاز شده و طبق محاسبات، سن کنونی جهان 13.8 میلیارد سال محاسبه شده است.
چرا موادی که از سیاه چاله ها به بیرون پرتاب می‌شوند تشکیل ستاره و کهکشان جدید نمی‌دهند؟
ستاره‌ها درون سحابی‌هایی بنام ابرهای مولکولی متولد می‌شوند. سحابی ابری از غبار، هیدروژن، هلیوم و دیگر گازهای یونیده است. سحابی‌هایی که ستاره‌ها درون‌شان متولد می‌شوند، عمدتا حاوی مولکول هیدروژن هستند و به‌آن‌ها منطقه H2 یا منطقه ستاره‌زا می‌گویند.
ابتدا ابر مولکولی در اثر گرانش ستاره‌ای در حال گذر و یا در اثر موج ناشی از انفجار اَبَرنواختر در آن اطراف، به چرخش درمی‌آید و با تداوم این روند، تدریجاً توده‌هایی شکل می‌گیرند. با افزایش جرم توده‌ها، دمای آنها نیز بیشتر می‌شود. وقتی دمای درون این اجرام ستاره‌‌سان به ۱۰ میلیون درجه سانتی‌گراد برسد، هم‌جوشی هسته‌ای آغاز می‌شود. جرم آسمانی مذکور در این مرحله، یک پیش‌ستاره است. وقتی پیش‌ستاره، سوزاندن هیدروژن و تبدیل آن به هلیوم را آغاز کرد، مانند کوره عظیمی از آتش، روشن یا اصطلاحا متولد می‌شود و در این زمان، آن را ستاره می‌نامند.
تولد یک ستاره ممکن است میلیون‌ها سال طول بکشد.
در این مطلب سعی کردیم به سوالات شما به بهترین شکل ممکن پاسخ دهیم.
آیا سوال شما هم در بین سوالات بالا بود و جواب خود را گرفته اید؟ لطفا نظرات خود را با ما در مورد این سوالات به اشتراک بگذارید. همچنین اگر سوال خود را در بین سوالات بالا پیدا نکردید، میتوانید از بخش نظرات از ما بپرسید.
